Praca z psami jest spełnieniem marzeń

Moje pierwsze doświadczenia z groomingiem, szkoleniem psa i rozrodem zaczęły się od zakupu psa wymagającego odpowiedniej pielęgnacji. Airedale terrier był jedynym szczenięciem na Międzynarodowej Wystawie w Poznaniu, którego hodowca obniżył cenę do uzbieranej przeze mnie kwoty. Miałam niespełna 9 lat i spełniałam swoje marzenie — wspomina Eliza Tomczak, groomer i hodowca z 30-letnim stażem

Założenie przez Panią własnego salonu kosmetycznego dla psów przypada na 1991 rok, ale to przecież nie początek Pani działań związanych ze zwierzętami i groomingiem. Jak się wszystko zaczęło?

Moje doświadczenia z psami sięgają wczesnego dzieciństwa, bo wakacje spędzałam na wsi, u dziadka. Od moich bliskich nauczyłam się traktowania z szacunkiem każdego zwierzęcia. Wiejskie psy dziadka — nierasowe, stróżujące, z instynktem łowieckim — były w niego zapatrzone. Najczulej zapamiętałam ciepły posiłek przygotowywany przez dziadka dla psa podczas srogiej zimy, żeby nie zmarzł. To tam zrodziła się moja miłość do zwierząt. Obyłam się z ich naturą, zapachem i obowiązkiem zaspokajania ich potrzeb.

Pierwszego psa, czarnego pudelka, kupiła mi mama, kiedy skończyłam 7 lat. Niestety wkrótce ktoś go ukradł. Rasowe psy były w cenie i nie tak łatwo było je kupić. Kolejny pies to wielorasowa suczka w typie szpica. Moja pasja do psów rasowych wyrażała się m.in. zbieraniem pocztówek ze zdjęciami psów i nazwą rasy. Mogłam je przeglądać bez końca. Mama co roku zabierała mnie na wystawę psów rasowych w Poznaniu. Patrząc na pięknie ufryzowane psy rasowe, byłam zafascynowana. Jestem pewna, że właśnie wtedy zapragnęłam obcować z psami i poświęcić im życie.

W 1981 roku moja mama wyjechała do Stanów Zjednoczonych, a krótko po tym w Polsce ogłoszono stan wojenny. Po odmrożeniu kontaktów można było wysyłać z USA do Polski listy i paczki. Mama przysyłała mi nawet akcesoria dla psa: szczotki, grzebienie, pachnące szampony, foldery reklamowe. Dzięki temu od dziecka pielęgnowałam mojego psa sama. Gdy moja suczka urodziła 5 szczeniąt, podświadomie czułam, że w przyszłości założę hodowlę. Miałam 12 lat, kiedy zapragnęłam psa rasowego z rodowodem, z którym pójdę na szkolenie, na wystawę, a potem założę hodowlę. Uczyniłam z tego tajemnicę, prawdopodobnie przewidując, że nikt z rodziny nie potraktuje mnie poważnie.

Po 11 latach moja nierasowa suczka odeszła, gdy po raz pierwszy byłam w USA. To był 1988 rok. W tamtych latach uczęszczałam do Liceum Muzycznego, przygotowywałam się do matury, grałam na dwóch instrumentach: flecie i pianinie, a po egzaminach uzyskałam zawód muzyka. To jeszcze nie był koniec mojej edukacji muzycznej, jednak w tym miejscu rozpoczyna się moja droga i historia z kynologią.

Moje pierwsze doświadczenia z groomingiem, szkoleniem psa i rozrodem zaczęły się od zakupu psa wymagającego odpowiedniej pielęgnacji. Airedale terrier był jedynym szczenięciem na Międzynarodowej Wystawie w Poznaniu, którego hodowca obniżył cenę do uzbieranej przeze mnie kwoty. Miałam niespełna 19 lat i spełniałam swoje marzenie. Kolejne kroki zaprowadziły mnie do poznańskiego oddziału Związku Kynologicznego w Polsce na sekcję teriera. Tam przewodnicząca sekcji popatrzyła na szczenię wprawnym okiem i zaleciła trymowanie. Było mi wstyd, że nie wiem, co to znaczy. Stamtąd poszłam prosto do księgarni w nadziei, że znajdę odpowiedź. Trafiłam na książkę Elżbiety Chwalibóg pt. „Teriery", z rysunkami i zaleceniami prawidłowego groomingu. Do dziś nie ukazał się lepszy podręcznik.

Wielokrotnie wyjeżdżała Pani do Stanów Zjednoczonych, aby tam ćwiczyć swoje umiejętności. Jak wypadała konfrontacja z groomerami zza oceanu?

Wielokrotnie podróżowałam do Stanów Zjednoczonych, dysponując kartą stałego pobytu. Dzięki znajomości języka, mojej mamie i jej pracodawcom, którzy posiadali psy rasowe, miałam okazję poznać wielu groomerów. W drugą podróż do USA zabrałam swoją airedalkę, która jako trymowany pies wzbudzała aplauz tamtejszych groomerów.

W USA pielęgnacja psów była zupełnie innym doświadczeniem niż ta, którą znałam. Właściciele psów korzystali z usługi groomerskiej co 4 tygodnie, a ta była tańsza i łatwiejsza. Wszystkie czynności wykonywało się precyzyjniej i efekt strzyżenia był lepszy. Na zakończenie usługi wpinało się pudlom kokardki we włosy na uszkach, malowało pazurki. Z każdej podróży przywoziłam walizy kosmetyków i akcesoriów dla psów, których w Polsce brakowało. Starałam się zapoznawać moich klientów ze światowym poziomem. Jednak na całym świecie, łącznie z USA, w większości gabinetów wykonuje się grooming komercyjny, którego poziom bywa różny. Groomingiem wystawowym w Stanach zajmują się głównie hodowcy i handlerzy, prezentujący najpiękniejsze egzemplarze na wystawach. Takie psy nie korzystają z usług salonów groomerskich. Powierza się je handlerom, którzy przez całą karierę wystawową psa dbają o ich szatę. Grooming wystawowy wychodzący spod takiej ręki to kunszt nieporównywalny z niczym innym. Jestem pełna podziwu dla umiejętności mistrzów groomingu w USA, ale wiem, jak ciężko pracują. Tam nauczyłam się dążenia do perfekcji na poziomie komercyjnym i wystawowym.

Na pewnym etapie nauki zawodu pojawia się masa trudności w pokonywaniu własnych ograniczeń, np. sprawności manualnej, wyobraźni przestrzennej, współpracy z psem. Jeśli na początku drogi zawodowej zabraknie elementarza, a naukę zaczniemy od "wyższych studiów", to prędzej czy później pojawią się problemy.

Jaka wiedza poza techniką jest najcenniejsza i najbardziej warta przekazania młodym kolegom po fachu?

Młodym adeptom sztuki groomerskiej pokazuję, jak ważne jest spojrzenie na grooming z perspektywy ogólnej wiedzy o psie. Wagę takiego podejścia najlepiej widać na przykładzie osób zgłaszających się na kursy doskonalenia zawodowego, które zdobyły już pewne umiejętności branżowe, ale braki w wiedzy teoretycznej hamują ich dalszy rozwój. Na pewnym etapie nauki zawodu pojawia się masa trudności w pokonywaniu własnych ograniczeń, np. sprawności manualnej, wyobraźni przestrzennej, współpracy z psem. Jeśli na początku drogi zawodowej zabraknie elementarza, a naukę zaczniemy od "wyższych studiów", to prędzej czy później pojawią się problemy. Wówczas trzeba wrócić do początku, zmienić złe nawyki, poszerzyć teorię i zapoznać się ze standardami ras.

Oprócz salonu ma Pani gromadkę airedale terierów, tworzących hodowlę Poezja Ruchu. Dlaczego właśnie ta rasa podbiła Pani serce?

Airedale terierka była moim pierwszym rasowym psem, z którym zrealizowałam marzenia z dzieciństwa. Dzięki niej stałam się członkiem Związku Kynologicznego w Polsce, przeszłam kurs PTI zakończony zdanym egzaminem państwowym, zarejestrowałam przydomek hodowlany i rozpoczęłam udział w wystawach. Airedale terrier to król terierów — zawsze niezależny, uparty, z charakteru sangwinik, łagodny dla ludzi, tolerujący inne zwierzęta. Bardzo do siebie pasujemy. W 2021 roku obchodziłam 30-lecie hodowli i pracy w groomingu. Nigdy nie wykonywałam innego zawodu. Od 10 lat uczestniczę w konkursach groomerskich, a różne kategorie i techniki skłoniły mnie do posiadania terierów o innej szacie niż szorstka. Stąd kerry blue terrier w mojej hodowli. Od 5 lat hoduję też lakeland teriery.

Jak doświadczenia hodowlane przekładają się na pracę groomera?

Hodowla wzbogaca o wiedzę dotyczącą tego, jak wielki wpływ na życie psa i jego rozwój mają czynniki środowiskowe, począwszy od jego narodzin. Neurologiczna stymulacja szczeniąt, żywienie, socjalizacja, relacje w stadzie, relacje z człowiekiem. Znając przyczyny zaburzeń behawioralnych u psów, łatwiej nad nimi zapanować podczas pielęgnacji i udzielić właścicielom wskazówek dotyczących życia i komunikacji z psem.

Czy właśnie teriery są Pani najbliższe i stanowią specjalność Pani salonu?

Jestem wszechstronnym groomerem. Z sukcesami biorę udział w konkursach groomerskich we wszystkich 4 kategoriach i przygotowuję do wystaw większość ras. Z uwagi na prowadzoną hodowlę teriery mam opanowane do perfekcji. Ze względu na dużą trudność wykonania na nich specjalistycznego groomingu gromadzę wokół siebie ich właścicieli.

ELIZA TOMCZAK - z wykształcenia muzyk, od 30 lat związana z groomingiem. Właścicielka Salonu Kosmetycznego dla Psów i hodowli Poezja Ruchu. Zdobywczyni tytułu Best In Show podczas konkursu Groomania 2015. Finalistka Las Vegas Superzooiackpot Competition. Dwukrotna finalistka Invitational Tournarnent of Oster in Europe. Zdobywczyni złotych, srebrnych i brązowych medali w międzynarodowych konkursach groomerskich w 4 kategoriach w Belgii, Hiszpanii, Włoszech, Niemczech i Francji.

Jak na przestrzeni 30 lat swojej działalności postrzega Pani polską branżę?

Kiedy otwierałam swój salon kosmetyczny dla psów, w Poznaniu było 6, może 10 gabinetów groomerskich. Większość z nich prowadzili hodowcy lub sędziowie kynologiczni. Dziś jest ich bardzo dużo i wciąż powstają nowe. Polska branża od ponad 10 lat intensywnie się rozwija. W 2010 r. powstało Polskie Stowarzyszenie Groomerów. Na zaproszenie prezesa EGA Umberto Lehmanna zorganizowano pierwszy konkurs groomerski i seminaria prowadzone przez międzynarodowych sędziów. Hodowcy i utalentowani groomerzy mogli zaprezentować i zweryfikować swoje umiejętności, zdobyć nowe doświadczenia, biorąc udział w seminariach. Od tamtej pory seminaria poświęcone różnym rasom oraz technikom groomerskim stały się powszechne, tyle że przed laty to PSG wiodło prym w ich prowadzeniu, a dziś osoby prywatne, niezrzeszone, organizują szkolenia. Dzięki szerokim możliwościom rozwoju i międzynarodowym kontaktom polscy groomerzy podnieśli swoje kwalifikacje.

3 główne wskazówki Elizy Tomczak dla groomerów:

1. Wybieraj indywidualne, jak najdłużej trwające kursy groomingu, od podstaw prowadzone przez mistrzów groomingu, a nie "jednostki szkoleniowe".
2. Kup psa rasowego z dobrym eksterierem, bierz udział w wystawach psów, a następnie w konkursach groomerskich.
3. Systematycznie weryfikuj zdobyte umiejętności pod okiem mistrzów różnych technik groomerskich.

Czego najbardziej potrzeba rodzimemu środowisku zawodowemu?

Większej integracji, poszanowania, pokory i wzajemnego wsparcia. Mam na myśli potrzebę współpracy w dążeniu do podnoszenia kwalifikacji — swoich i uczniów, zamiast niezdrowej rywalizacji. Na wzór integracji środowiska groomerskiego poza granicami naszego kraju powstało Polskie Stowarzyszenie Groomerów, które na tamten czas wyznaczało kierunek rozwoju zawodowego. Dla osób w zarządzie PSG był to ogrom pracy społecznej, który łączyliśmy z pracą w salonach, hodowlą, udziałem w wystawach, życiem prywatnym i mnóstwem formalności. Jest mi niezwykle miło, że mogłam pełnić funkcję prezesa PSG przez 4 lata, być pomysłodawczynią zmian w jego działalności, pomagać przy organizacji Międzynarodowego Konkursu Groomerskiego Masters Grooming Show Tarnowo Podgórne oraz reprezentować Polskę w Drużynowych Mistrzostwach Świata.

Czy rosnąca popularność zawodu idzie w parze z talentem i potencjałem?

Rosnąca popularność zawodu groomera jest wprost proporcjonalna do rosnącej liczby psów na świecie, chociaż rzeczywiście w Polsce niezwykle szybko przybywa gabinetów pielęgnacji. Wielu początkujących groomerów zaczyna od myśli o odskoczni od pracy z ludźmi. Ogólna frustracja i napięcie spowodowane problemami w relacjach z ludźmi popycha te osoby w stronę pracy ze zwierzętami. Drugi powód to łatwy dostęp do krótkich, niedrogich szkoleń i szybkość uzyskiwania certyfikatu czy dyplomu ukończenia kursu. Pokusą mogą być też zarobki i szansa na dofinansowanie z Urzędu Pracy na otwarcie salonu. Talent i potencjał to dar nielicznych groomerów — nie każdy jest artystą. Posiadanie cech niezbędnych do wykonywania tego zawodu warunkuje rozpoczęcie nauki, a poparte pracowitością i wytrwałością w dążeniu do doskonałości, powinno wystarczyć, aby stać się bardzo dobrym rzemieślnikiem.

Jakich umiejętności, a może cech, najbardziej brak początkującym groomerom?

W kontakcie ze zwierzętami cechy osobowe mają największe znaczenie. Każda technika groomerska może nowicjuszowi sprawiać trudności. Jednak po zapoznaniu się z teorią może on usprawnić umiejętności w praktyce. Osobiście podczas prowadzonych kursów najczęściej spotykam się z brakiem wytrwałości, cierpliwości i opanowania emocji.

Czy jako groomer i hodowca sprawiedliwie dzieli Pani czas między te aktywności?

Salon kosmetyczny dla psów i hodowlę założyłam w tym samym roku, ale przez pierwsze 10 lat więcej czasu poświęcałam na rozwój gabinetu, udział w wystawach psów i szlifowanie umiejętności. Po tym czasie postanowiłam rozwinąć hodowlę. Kupiłam działkę i wybudowałam dom, aby stworzyć odpowiednie warunki dla moich przyszłych psów. Pracując w salonie po 10 godzin dziennie, nie można sprawować opieki nad psami. W czasie ich odchowu pomagał mi mój asystent, który 2 lata temu odszedł na emeryturę. Do dzisiaj wyhodowałam 58 miotów. Aktualnie posiadam 18 psów i zatrudniam po jednej asystentce w salonie i w hodowli. Do wszystkich aktywności podchodzę z pasją i oddaniem, dlatego gros czynności wykonuję sama. W efekcie nie posiadam kilku salonów groomerskich, rzadko korzystam z urlopu, a uczniów szkolę osobiście.

W kontakcie ze zwierzętami cechy osobowe mają największe znaczenie. Każda technika groomerska może nowicjuszowi sprawiać trudności. Jednak po zapoznaniu się z teorią może on usprawnić umiejętności w praktyce.

Z jakich osiągnięć jest Pani najbardziej dumna?

Moim życiowym sukcesem jest droga, którą przebyłam i to, że czuję się spełniona. Zrealizowałam wszystkie plany i marzenia dotyczące pracy kynologicznej. Wyhodowałam piękne psy, które uszczęśliwiły wielu ludzi. Brałam udział w europejskich i światowych wystawach psów jako handler oraz w najważniejszych konkursach groomerskich w Europie i USA. Jestem kilkukrotną półfinalistką konkursu Invitational Tournament of Oster in Europe. W mój dorobek hodowlany wpisany jest tytuł zwycięzcy Europy dla airedale teriera w największym w Europie konkursie Groomania 2015, z którym zdobyłam zaszczytny tytuł Best In Show w gronie najsłynniejszych mistrzów groomingu z całego świata. Dzięki nagrodzie głównej wzięłam udział w największym konkursie groomerskim w USA — Judy Breton Superzoo Jackpot Competition w Las Vegas dla championów sztuki groomerskiej, bez podziału na kategorie, wielkość psa i technikę. Mój airedale terrier był największym modelem. Wszyscy robili nam zdjęcia, a organizatorka, Judy Breton, parokrotnie informowała mnie o czasie na wykonanie pracy, o godzinę krótszym niż w Europie. Dotarłam do półfinału wśród amerykańskich gwiazd groomingu z uznania międzynarodowego jury, w tym Colina Taylora i Umberto Lehmanna.

Plany i marzenia na kolejne lata?

Moje plany na kolejne lata niezmiennie wiążą się z marzeniem o wyhodowaniu doskonałych psów oraz wygrania z nimi Best In Show najważniejszych międzynarodowych wystaw i konkursów groomerskich. Jeśli pandemia ustąpi, mam nadzieję wrócić do USA i znów wziąć udział w rywalizacji, tym razem z inną rasą i w innej technice.

Rozmawiała Małgorzata Szerfer-Niechaj